दिदी

मैया दिदी । घरकी जेठी छोरी । ज्यान परेकी । खाइलाग्दी । ज्यान मात्र होइन पढाई पनि खुब राम्राथ्यो । अक्षर पढाउने मास्टरका भन्दा पनि राम्रा । कक्षाका पाठ सबै जान्ने । विद्यार्थीका बीचमा दिदी जहिले पनि फस्ट । जान्ने भएरै दिदीलाई स्कुलले बर्षको पैसा दिन्थ्यो पाँच सय । छात्राबृत्ति ।
छोरी हुनु त मैया जस्ती । कुरा हुन्थ्यो गाउँमा । मलाई चाही घरमा पनि स्कुलमा पनि दिदीले खुब माया गर्ने । पढाई लेखाईमा पनि सहयोग हुने ।

•••
स्कुल घर देखि आधा घन्टा ओरालो झरे पछि पुगिन्थ्यो । स्कुलमा कक्षा कोठा थिए । न बस्ने टेबुल बेन्च थिए न झ्यालढोका । कक्षामा बस्नका लागि साना साना फल्याक हुन्थे । आआफ्नो । अलि मेहनत गर्नेहरुले दुई पटि ढुङ्गा राखेर त्यसमा फल्याक राख्थे । आफ्नै बलबुताले बेन्च बनाइन्थ्यो । त्यसमा बस्नुको छुट्टैथ्यो । खुट्टा तल झारेर बस्न पाईन्थ्यो ।
फल्याकमा मात्र बस्दा खुट्टा खुम्च्याउनु पर्ने । धेरै बसेपछि ढाड दुख्ने । त्यसैले मैले पनि एक दिन ढुङ्गे बेन्च बनाउने सुर कसेँ । एक बजे हाफ छुट्टी हुन्थ्यो । एक घन्टा खेल्न पाइने । अरु दिन तुतु खेलिथ्यो । गेम खेलिन्थ्यो । नभए पनि स्कुल पछाडी चिप्लेटी खेलिथ्यो । त्यो दिन म ढुङ्गा खोज्न निस्किएँ ।
स्कुल छेउमा सानो खोलाथ्यो । खोलामा ढुङ्गा खोज्न थालियो । खोला भरि ढुङ्गै ढुङ्गा छन् । पानीले चिप्लो न चिप्लो । राम्रो लागेको ढुङ्गा बोक्न खोज्यो हल्लिदैन । बल पुगेपो । फेरी अर्को हेर्यो । हल्लाउन खोज्यो । फेरी बल पुग्दैन । लाको लुगा भिजेर मुसा बनेको छ । खोजेको जस्तो ढुङ्गा छ बोक्न सकिएन । बोक्न सक्ने पाउँदै पाइएन । हरेस के खानु । एउटा भएन अर्को । अर्को भएन अर्को । समय कति भो ? पढाई के भो ? वाल मतलाब ।
दिदी पाँचमा पढ्थिन् ।
भाइ खोई ? दिदीलाई मास्टरले सोधेछन् ।
थाहा छैन सर । कोठामा छैन ? उल्टो दिदीले सोधिछन् ।
छैन । जाउ कता गयो । खोज । दिदीलाई मास्टरको आदेश भएछ ।
दिदीले भाइ खोज्नु पर्ने भो । साथीहरुलाई सोधिन् । थाहा छैन । स्कुल भरि खोजी भो । कसैलाई केही पतो छैन । भेट्तै नभेटे पछि घर भाग्यो होला । दिदीले ठानिन् ।
स्कुल छुट्टि भो । घर जाने बाटो खोला नजिकै बाटथ्यो । दिदीले मलाई देखिछन् ।
लुगा भिजेको छ । ढुङ्गा छोएको छ पल्टाको छ । बोक्न खोजे जस्तो गरेको छ । के खोजेको ? दिदी हेरेको हेर्यै । अचम्मै । के गरेको के ? दिदीले मेसो पाउने कुरै भएन । आफूलाई बस्ने बेन्चको हतारोथ्यो । बाहिर तिर हेर्ने फुर्सत कता ?
होई । ठूलो स्वरले दिदीले कानमै कराईन ।
डरले सातो गो । हेर्छु दिदी । झोला बोकेर घर पो जान लागेकी । लौ फसाद । स्कुल छुट्टी भएछ ।
के गरेको ? दिदीले अलि ठूलो स्वरले भनिन् ।
ढुङ्गा । सानो स्वरले बोलेँ ।
के खोजेको ?
ढुङ्गा । दिदीले नसुन्ने स्वरमा भनेँ ।
पढ्न आको कि ढुङ्गा खोज्न ? म आमालाई भन्दिछु । पढ्नु सढ्नु छैन । दिदीले रिस पोखी ।
म खोलामै उभिएको उभिएकै । मनथ्यो अझै ढुङ्गा खोज्ने । मिल्ने र बोक्न सक्ने ढुङ्गा लगेर खुट्टा तन्काएर बस्न मिल्ने बेन्च बनाउने । यी दिदी बेकारमा यत्रो मेहनत खेरे फाल्न आई ।
निक्लिन्छस् कि थप्पड दिउँ ? दिदी चिच्याई ।
केही भनुँ । थप्पड भेट्ने डर । भयो । गल्ति आफ्नै छ । मन नभई नभई नै बाहिर निस्किएँ । आफ्नो झोला बोकेँ ।
दुई चार पाइला हिडे पछि दिदीले सोधिन किन चाहियो ढुङ्गा ?
रुन्चे स्वरले भने बेन्च बनाउन ।
दिदीले केही भनिनन् ।
घर पुगियो । दिदीले आमालाई ढुङ्गाको कुरा भनिन् भने आज झाप्पु खाने दिन हुन्थ्यो । छोराले पढ्ला ठूलो मान्छे बन्ला । सपना ठूलोथ्यो । छोरा पढ्न छाडेर खोलामा ढुङ्गा खोजेर बस्छ । खोलामा पसेर बस्नेले जिन्दगीमा के प्रगति गर्नु । आमाको रिस नथाम्नु हुने थियो । त्यस पछि गालामा चड्कन कति पर्ने हो । ढाडमा असारेको लौरो कति पर्ने हो ? डरले पानीले भन्दा बढि भिजेँ ।
के भएर भिज्यो यो ? घर पस्न नपाउँदै आमा जङ्गीइन ।
पानी खान जाँदा चिप्लेर लड्या । सानो स्वरमा मैले ढाँटे ।
दिदी अघि नै घर भित्र पसिछन् । आमाले दिदीलाई सोधे पनि कुटाई खाइने । दिदीले झन खोलामा खेलेर बसेको कुरा गरे त भन्नै परेन ।
शायद दिदीले केही भनिनन् । बचियो ।
भोलि पल्ट एक बजे । दिदी मेरो कक्षामा आई ।
बेन्च बनाउने ?
सके पो बनाउनु ?
लु आइज । दिदीले खोलामा मलाई पनि लगि । मैले नसेकेको ढुङ्गा दिदीले एकै पटकमा बोकि । दिदी भनेको त्यसै होइन रहेछ । मैले लख काटेँ । बलियो भएर पो दिदी हुने रैछ । मेरो बेन्च तयार भो । म पनि अरु साथीले झै खुट्टा हल्लाएर बस्ने भएँ । मेरो सान अर्कै भो । भुँइमा बस्नेबाट खुट्टा हल्लाएर बस्ने भएँ ।
स्कुलमा झरी बिदा भो । बिदा पछि स्कुल खुल्यो । म दुई दिन स्कुल गइन । जाँदा त फसाद पारे । साथी भनौदाहरुले  मेरो बस्ने ठाउँमा कप्जा गरे छन् । त्यत्रो मेहनतले बनाको ।
ओई मेरो ठाउँमा किन बसेको ?
तेरो नाम लेखेको छ ?
छ । मेरो दिदीले बनाई देको ।
तेरो दिदी बलियो छ । अर्को ठाउँ बना न त ?
मेरो ठाउँ छोड्छस कि छोड्दैनस् ?
छोड्दिन । के खुत्याउँछस् ।
निहु खोज्ने केटा म भन्दा बढि उमेरकोथ्यो । बलियो पनि । आफ्नो ठाउँ कब्जा भए पछि रिसले केही देखिन् । साथी अग्लोथ्यो । होचो होचो पो देख्न थालेँ । कसो कसो आँखाबाट रिसको आँशु र हात सँगै चल्यो । कच्याक । हातले केटाको नाकमै लागेछ ।
म भन्दा बलियो उहीथ्यो । मैले एक पन्च त हाने । उसको पनि रिस के कम । झ्याम कि झ्याम । मलाई बजायो । पहिले रिसले रोएको म अब दुखेर रोएँ ।
कता कताबाट दिदीलाई भाइलाई कुट्दैछ भन्ने सुनाइ दिएछ । दौडेर दिदी आई ।
दिदीले त्यो केटालाई एक थप्पड हिर्काए जस्तो लाग्छ । केटा फलक्कै ढल्यो । दिदी रिसाएर गाली गर्दै अझ कुट्न लाग्दै थिइ । मास्टर आए । दिदीलाई कक्षामा पठाए । केटालाई पानी छरेर होस आयो ।

•••

त्यस पछि मेरो दिन फिर्यो । मैले जे गरे पनि छुट भो । कक्षामा म फुच्चे दादा । कसैले केही गर्यो कि दिदी छ । जता बसे पनि छुट । जसलाई जे भने पनि छुट । मेरो त के बल थियो र ?
दिदीसँगका रमाइला सम्झना धेरै छन् । यो तिजमा दिदीले दाजुभाइ(माइती)लाई सम्झने । दर खाने । रमाइलो गर्ने समय । सबै दिदी बहिनीलाई तिजको शुभकामना ।