जंगबहादुर भन्दा पहिला बेलायतमा पुगेका नेपाली को थिए ?
बि.सं. १९०६ माघ ४ गते काठमाडौबाट बेलायत यात्राको लागी निस्केको जंगबहादुरका टोली निकै ठूलो थियो । १२०० सैनिकको साथमा अन्य भाइभारदार, कर्मचारी, चित्रकार, भान्से, पण्डित सबलाइ लगेका थिए, जंगबहादुरले साथमा ।
यो टोली फागुन २ मा ढाका र फागुन २४ मा कलकत्ता पुगेपछि केही दिन त्यही घुम्नको लागी रोकिए । जगन्नाथ पुरीमा जंगबहादुरले ५००० रूपैया मन्दिरलाई दान गरेका थिए । आजकाे रकममा परिवर्तन गर्ने हो भने यो करोडौ रूपैया हुन आउछ ।
चैत्र २७ गते बेलायतको लागी पानीजहाजमा यात्रा आरम्भ भयो । ५००० पाउण्ड रकममा भाडामा लिएको पि एन्ड ओ कम्पनी (P & O Company) को हेडिङटन स्टिमर (Haddington Steamer) मा जंगबहादुरको यात्रा अारम्भ भए पछि १२०० सैनिकले बिदाइ गर्दा सबै सैनिकहरू धेरै समय सम्म पनि रूदै समुन्द्र हेर्दै बसेका थिए । उनिहरूको सोचाइमा समुन्द्री यात्रा डरलाग्दो हुन्छ तसर्थ महाराजा अब कहिल्यै फर्केर आउने छैनन् ।
मद्रास, सिलोन (श्रीलंका), एडेन (यमन), स्वेज (इजिप्ट), काइरो (इजिप्ट), एलेक्जेन्ड्रिया, जिब्राल्टर हुदै जेठ १४, १९०७ मा बेलायतको दक्षिण Southampton Harbour मा करिब साढे चार महिना पछि बल्ल पुग्न सफल भए ।
सबैको मान्यता जंगबहादुर यूरोप पुग्ने पहिलो नेपाली थिए । तर जंगबहादुर लण्डन पुगेको दुइ दिनमा नै सडकमा घुम्दै गर्दा अचानक सडकमा कुचो लगाएर माग्दै गरेको नेपाली माथी जंगबहादुरको आखा पुग्यो । उनले बोलाएर सबैकुरा सोधे । त्यसपछि कहिले कसरी बेलायत पुगेको सबै सबिस्तारमा बर्णन गरे उनले ।
उसको नाम मोतीलाल सिंह थियो, भक्तपुरमा जन्मेका उनि १९ बर्षको उमेरमा अंग्रेज नेपाल युद्धमा घाइते भएका उनलाइ अंग्रेज सेनाले कब्जामा लिएका थिए । उसको बहादुरीबाट खुशी भएका अंग्रेज सैनिक अधिकारीले उनलाई बि.सं . १८७१ मा गठन भएको 1st Gurkha Rifle मा सैनिकको रूपमा भर्ति गराइदिए । अंग्रेजी बाेल्न सिकेका उनले पछि कलकत्तामा बिबाह गरेर बालबच्चा पनि भयो । यसरी खुशीसाथ बसेको उसलाइ एक दिन एक ब्रिटिस क्याप्टेनले बेलायत जाने सपना देखाए । उनी क्याप्टेनको साथ बि.सं. १९०० तिर लण्डन पुगे । केही दिनमा भएको पैसा पनि चोरी भयो र लण्डनको सडकमा बेवारिस भए । मागेर खाने र St. Paul चर्चमा बस्ने र कुचो लगाउने काम गर्न थाले ।
अचानक १९०७ जेठ १६ मा जंगबहादुरको नजर परे पछि जंगबहादुरले उनलाई उसकाे दुखद परिस्थितिबाट मात्र मुक्त गरेनन् । उनलाइ आफ्नो यात्रा भरी दोभाषेको रूपमा साथ राखे । आफु जहा जहा गए सबै ठाउमा सम्मान साथ उसलाइ लिएर गए । मोतिलाल सिंहले जंगबहादुरलाई महत्वपूर्ण ठाउ मात्र घुमाएनन् । त्यहाको सबिस्तार बर्णन पनि गरे ।
जंगबहादुरका साथ पेरिस पनि पुगे मोतिलाल तर जंगबहादुर नेपाल फर्कदा उनि नेपाल फर्कन मानेनन् ।
