पूर्ण दक्ष विद्यार्थीका लागि कोरिया अवसरको भण्डार हो, धिरज चौधरी

विज्ञान र प्रविधिको अनुसन्धानमा विश्वकै अग्रपङ्तिमा पर्छ दक्षिण कोरिया । त्यसैले विज्ञान विषय अध्ययन गर्ने अधिकांश विद्यार्थीहरुको पहिलो रोजाइमा पर्ने कोरियाका विभिन्न विश्वविद्यालयमा नेपाली विद्यार्र्थीहरुको संख्या बढिरहेको छ । झण्डै एकहजारको हाराहारीमा रहेका नेपाली विद्यार्थीहरु मध्येका एक हुन् धिरज चौधरी । डेढ वर्ष अघि विद्यार्थी भिषामा कोरिया आएका धिरज कोरियाको ख्वाङगी विश्वविद्यालयमा माइक्रोबायोलोजिमा विद्यावारिधि गरिरहेका छन् । बायोरेमिडेसन विषयमा अनुसन्धान गरिरहेका उनको अध्ययन मुख्यतय विषाक्त रसायनिक तत्वलाई व्याक्टेरियाको प्रयोग गरेर विषाक्तमुक्त बनाउने तर्फ केन्द्रित रहेको छ ।

मोरङको बेलबारीमा बाल्यकाल बिताएका धिरजले त्यहिको भानु मेमोरियल इङलिस स्कुलबाट एसएलसी गरे । पछि परिवारसहित बिराटनगर बसाइ सरेका धिरजको सानैदेखि व्यापार व्यवसायमा रुचि थियो । तर स्कुलका शिक्षकहरुले विज्ञान विषय लिएर पढने प्रेरणा मिलेपछि त्रिचन्द्र क्याम्पसबाट माइक्रोबायोलोजीमा बिएसी हुँदै थापाथलीको सेन्ट जेभियर्सबाट एमएससी मेडिकल माइक्रोलोजीको अध्ययन पुरा गरे । अध्ययन पश्चात लम्जुङको कृषि क्याम्पस र दाङ लमहीको पृथु टेक्निकल कलेजमा केही वर्ष अध्यापन समेत गरे ।

अध्ययनसँगै लेखन कार्यमा पनि उत्तिकै सक्रिय चौधरी इमर्जेन्ट लाइफ साइन्स रिसर्च जर्नलको सहसम्पादक र लन्डनको ईसि माइक्रोबायोलोजी जर्नलको सम्पादकीइ मण्डललगायत अन्तर्राष्ट्रिय साइन्टिफिक जर्नलहरुको पुनरावलोकनकर्ताको रुपमा समेत रहेका छन् । हाल कोरियाको ख्योङगी विश्वविद्यालयबाट विद्यावारिधि गरिरहेका यिनै युवा विद्यार्थी धिरज चौधरीसँग फोनिज कोरियाकालागि बाला राईले गरेको कुराकानीः

अध्ययनको लागि कोरिया नै छान्नुको कारण ?

विज्ञान र प्रविधिको अनुसन्धानमा कोरिया विश्वको अग्र पङ्क्तिमा पर्दछ । नेपालमै स्नातकोत्तर गर्दा कोरियामा भएका अनुसन्धानका जर्नलहरु बेला-बेला पढेको थिए । कोरियामा अध्ययन गरिरहेका साथिहरुबाट पनि यहाँ भईरहेका अनुसन्धान र अवसरको बारे सुन्दै आईरहेको थिए । एमएससी गरेपछि विध्यावारिधि गर्ने ठुलो धोको थियो । त्यसैको लागि छात्रवृतिको अवसर खोज्दै थिए । त्यहीक्रममा ख्योङ्गी विश्वविधालयबाट छात्रवृति पाएँ । ख्योङ्गीमै अध्ययनरत दाई रामहरि दाहालबाट पनि ठुलो सहयोग र उचित सल्लाह पाएपछि अध्ययनका लागि कोरिया आउन सहज भयो ।

कोरियामा सुरुमा आउँदा कतिको संघर्ष गर्नुपर्यो ?

यस सम्बन्धि त मैले सेतोपाटीमा “कोरिया पढ्न आउँदा”   शिर्षक अन्तर्गत लेख नै लेखेको थिए । वास्तवमा कोरिया मात्रै होइन विदेशको जुनसुकै ठाउँमा सबैले निकै संघर्ष गर्नुपर्छ । कोरिया त अझ नन-इङ्ग्लिश स्पिकिङ कन्ट्री भएर होला धेरै नै संघर्ष गर्नुपर्यो ।

भाषा नबुझिने त्यहिमाथि रोबोट जस्तै निरन्तरमा मात्र लागिराख्ने कोरियनहरुसँग हप्तैभरी बिहान ९ बजे देखी ११ बजे राति सम्म प्रयोगशालामा अनुसन्धान गर्दा सुरुवातका दिनहरुमा निकै गाह्रो भयो । कुनै कुनै बेला त भागेर नेपाल नै फर्किने सोचसम्म आउँथ्यो । तर प्रोफेसरको सान्तवना र साथीभाइको हैसलाले गर्दा विस्तारै सबै जटिलतासगँ जुध्न सिकेँ । त्यहिभएर होला जति पिडा भए नी हिजोआज कोरिया सरल लाग्न थालेको छ ।

नेपाल र कोरियाको अध्ययन पद्धतीमा के फरक पाउनुभयो ?

केही सुधार आएता पनि नेपालको अध्ययन पद्धती अझै गुरुकुल प्रणालीमा आधारित छ । विध्यार्थीको मुल्याङ्कन तीन घण्टे परीक्षामा सोधिने केही सिमित प्रश्नको आधारमा गर्ने परम्परा अझै विद्ध्यमान छ ।

तर कोरियाको अध्ययन पद्धतीको अलग्गै धार छ । यहा विशेषतः अनुशन्धानमा जोड दिने भएकोले कोरियाको अध्ययन पद्धती अनुशन्धानात्मक प्रणालीमा आधारित छ ।

सैन्द्धान्तिक ज्ञानका हिसाबमा त कोरियन विध्यार्थीहरु भन्दा पनि नेपालबाट अध्ययन गर्न आउने साथीहरुकै राम्रो भएको भेटेको छु । स्नातक तह भन्दा माथिल्लो स्नातकोत्तर र विध्यावारिधि तहमा खासगरि प्रोजेक्ट केन्द्रित अध्ययन हुने हुदाँ नेपालको शिक्षा प्रणाली भन्दा विल्कुलै फरक तरिका भेटिन्छ कोरियन अध्ययन पद्धतीमा ।

कोरियामा अध्ययन गर्न कतिको अप्ठ्यारो छ?

भाषागत समस्या नहुने हो भने छात्रवृति पाएर आउने विध्यार्थीहरुका लागि सहज छ कोरियाको अध्ययन । स्नातकोत्तर र विध्यावारिधि तहमा भाषाले गर्दा अध्ययनमा त्यति धेरै समस्या  पर्दैन तर स्नातक तहमा भने अनिवार्य कोरियन भाषा आवश्यक पर्दछ ।

हरेक कुरो समयतालिका अनुसार हुने, समयमै सेमेष्टर सकिने, कोरियन र विदेशी विध्यार्थीका बिच प्रोफेसरहरुले भेदभावको भावना नराख्ने र सुरक्षित वातावरणमा अध्ययन गर्न पाउँदा अन्य देश भन्दा कोरियामा अध्ययन सहज छ ।

विशेषगरी विदेशी विद्यार्थीहरुको लागि सबैभन्दा चुनौती के हो ?

खानपिन र रहनसहन कोरियामा विदेशी विध्यार्थीहरुका लागि मुख्य चुनौती बन्दै आइरहेको छ । कम्पलिकेटेड लाइफ स्टाईलमा बाच्नु पर्दा कोरियन जीवन शैलीमा आफुलाई ढाल्नु अपरिहार्य हुन्छ । यी यावत परिवेशमा घुलमिल हुन आर्थिक समस्या गम्भिर चुनौती भएर आईपुग्छ ।

छात्रवृति पाएर आउने विध्यार्थीहरुका लागि आर्थिक भार केही कम भएता पनि ट्युशन फी समेत आफै जोहो गर्ने विध्यार्थीहरुका लागि चाहिँ समस्यै समस्याहरुको पहाड ठडिन्छ ।

अर्कोतर्फ धेरै नेपाली साथिभाइहरुले आफ्नो श्रीमती, छोराछोरी कोरिया ल्याउनुहुन्छ । विश्वविध्यालयबाट पाइने सिमित छात्रवृतिमा श्रीमती सहित छोराछोरी पाल्न निकै अप्ठ्यारो छ । कोरियन सरकारले विदेशी विध्यार्थीहरुलाई आफ्नो श्रीमती कोरिया ल्याएर राख्ने अनुमती त दिएको छ तर कानुनीरुपमा डिपेन्डेन्टमा आएका उनिहरुले काम गर्ने अनुमती चाहीँ पाएका छैनन् । जसका कारण कोरियामा परिवार ल्याएर बाँच्न धेरै नै असहज पर्छ ।

केही अपवादका विश्वविध्यालय बाहेक कोरियाका सबै जसो विश्वविध्यालयमा विध्यार्थीले पाउने छात्रवृति कोरियन सरकारले करिव दश वर्ष अगाडी निर्धारण गरेको ५ लाख देखी १० लाखकोरियन वोन हो । कोरियामा प्रत्येक वर्ष महंगी बढिरहेको अवस्था छ । तर विध्यार्थीले पाउने छात्रवृति भने उही दशकौँ अगाडी तोकिएको रेट मै सिमित छ ।

समग्रमा भन्नुपर्दा रहनशहन, खानपिन , कोठा रेन्टमा लिदाँ बुझाउनु पर्ने ठुलो रकमको धरौटी, प्रत्येक वर्ष बढिरहेको महंगी लगायत भाषा नै विदेशी विध्यार्थीहरुका लागि प्रमुख चुनौती बनेको छ ।

अहिले कोरियामा अध्ययनरत नेपाली विद्यार्थीहरु कति होलान् ? अनि बढी कुन विषयमा अध्ययन गर्न आउँछन् ?

अनुमानित एक हजारको सङ्ख्यामा कोरियामा नेपाली विध्यार्थि अध्ययनरत छन् । तर हरेक वर्ष यो आकडा बढिरहेको छ । बढी जसो  विध्यार्थि विज्ञानका विभिन्न संकायमा अध्ययनरत छन् । विज्ञान बाहेक छिटपुट विध्यार्थिहरु व्यवस्थापन, मनविकि र इन्टरनेशनल रिलेशन संकायमा पनि भेट्न सकिन्छ ।

कोरियामा अध्ययन गर्न आउन चाहने विध्यार्थीलाई केही सुझाब ?

सर्वप्रथम त विध्यार्थी कुन विषय पढ्न, कुन विश्वविध्यालय र कुन तहको पढाईको लागि आउदै हो त्यो कुरामा स्पष्ट हुनु पर्छ । यदि अस्ट्रेलिया, बेलायत, अमेरिका गएको जस्तो गरि पढ्ने पनि हो पैसा पनि कमाउने हो भन्ने कुनै सोचाई छ भने म उनिहरुलाई कोरिया नआउन अनुरोध गर्दछु। तर कोरिया सरकारको कुनै पनि किसिमको छात्रवृति वा विश्वविध्यालयको प्राध्यापकको सिफारिसमा आउदै हुनुहुन्छ भने ढुक्क भएर कोरिया आउदाँ हुन्छ किनकि मलाई थाहा भए सम्म यहाको विश्वविध्यालयका मास्टर्स र विध्यावारिधिको अध्ययन विश्व कै उत्कृष्टमा गनिन्छ । तर   सकेसम्म स्नातक तहको लागि चाहि पढ्न नआउदा नै राम्रो हुन्छ किनकि स्नातक कोरियन भाषामा नै पढ्नु पर्ने हुन्छ जसमा भाषागत जटिलताहरु छन् ।

यहाँ मुख्यतय: विज्ञान प्रवृधि तथा कम्प्युटर शिक्षामा आउने विध्यार्थीहरुलाई अरु विधाको विध्यार्थीहरुलाई भन्दा सहज परिस्थिति छ । तर कोरिया आउन कै लागि कन्सल्टेन्सीहरु बाट मोटो रकम तिरी कतिपय विध्यार्थीहरु यहाँ कुनै विश्वविध्यालयमा आइपुगेको र कन्सल्टेन्सीले भनेको जस्तो परिस्थिति नभई विध्यार्थीहरुलाई धेरै नै सकस परेको कुराहरु पनि सुन्नमा आइरहेका छन् । तसर्थ कुनै पनि कन्सल्टेन्सी मार्फत कुनै पनि रकम तिरेर कोरिया पढ्न नआउन अनुरोध गर्दछु ।

कोरियामा सिकेको ज्ञान र सिपलाई नेपाल फर्केपछि प्रयोग गर्ने वातावरण कस्तो भए अझ प्रभावकारी होला जस्तो लाग्छ ?

मुख्यतय स्वस्थ राजनितीक वातावरण भयो भने मात्रै कोरिया लगायत विश्वका अन्य देशहरुमा रहनु भएका नेपाली दक्ष जनशक्तिहरु नेपाल फर्केर काम गर्न सक्छन् । त्यस्तै नेपालमा अनुसन्धान केन्द्रहरु छदै छैन भन्दा पनि हुन्छ । तसर्थ म जस्ता विज्ञानका विभिन्न विषयमा अध्ययन गरिसकेपछि नेपाल फर्केर काम गर्ने सोच भएका साथिहरुलाई नेपाल फर्केर काम गर्नका निम्ति उचित अनुसन्धान केन्द्रहरु स्थापन हुनु अत्यन्त आवश्यक छ ।

अध्ययन अनुसन्धान्लाई विकेन्द्रिकरणको नितीमा लगेर स्वच्छ प्रतिष्पर्धाको वातावरण सरकारले बनाउन सकियो भने मात्रै कोरियामा सिकेको ज्ञान र सिपलाई नेपालमा प्रभावकारी तवरमा उपयोग गर्न सकिन्छ ।

नेपाल फर्केपछि के गर्ने योजना बनाउनुभएको छ ?

योजना त थुप्रै छन् ।  तर मुख्य योजन कोरियाबाट सिकेको सिपलाई सदुपयोग गर्न केन्द्रित रहने छ । यहाँ मेरो अध्ययन विभिन्न हानिकरक रसायनिक तत्वबाट दुषित भएका माटोलाई जैविक प्रविधि अपनाएर शुद्धिकरण गर्ने विषयमा केन्द्रित छ । यसलाई हामी बायोरेमिडेसन भन्छौ । जैविक प्रविधिमा पनि विशेषतः ब्याक्टेरियालाई उपयोग गरेर माटोमा रहेका हानिकारक रसायनिक तत्व हाटाउनु नै मेरो अनुसन्धानको मुख्य विषय हो । तसर्थ नेपाल फर्केपछि यही सिपलाई उपयोग गरेर कृषि क्षेत्रमा पाईने हानिकरक रसायनिक तत्वलाई बायोरेमिडेसन प्रविधिबाट हाटाउने प्रणालीलाई अगाडी बढाउने योजना रहेको छ ।

अन्त्यमा, अध्ययन भिषाकासाथै रोजगार भिषा, वैवाहिक भिषा वा अन्य भिषामा आउने नेपालीहरुलाई के भन्न चाहनुहुन्छ ?

कोरियामा विविध समस्याहरु रहेता पनि यो देश अन्य मुलुकहरु भन्दा सुरक्षित छ । विभिन्न भिषामा थरीथरीका सपनाहरु बोकेर आउनुभएका सबैलाई आफ्नो सपना पुरा गर्ने तर्फ अग्रसर रहनुहोस भन्ने शुभकामना दिन चाहन्छु । घर-परिवार र राष्ट्र सम्झेर परदेशी जीवनयापन गरेर भएपनि देशको प्रगतिको लागि केही योगदान गरौँ भन्दै सबैको कोरिया बसाई सुखद रहोस भन्छु।