पारदर्शी बन्ने कि ?
कोरियाको ठूलो चाड छुसक । त्यही मौकामा दक्षिण कोरियामा म्युजिकल कन्सर्ट गर्नेहरुको भ्याइ नभ्याइ थियो । हेर्न चाहनेलाई च्वाईस थियो । कस्को कार्यक्रम कहिले हेर्ने ? कोसँग गएर हेर्ने ? किन हेर्ने ?
कलाकार फरक थिए । गीतसंगीत फरक थिए । आयोजक पनि फरक हुने नै भयो । सबैका कन्सर्टवालाका साझा कुरा पनि थिए । लागेको खर्च कटाएर हुने परोपकारी काम गर्ने गराउने । वा क्या राम्रो तरिका । मनोरञ्जनसँगै समाजिक काम । मनमा लाग्यो ।
पत्रकारिता गर्दा ताका चितवन धेरै पटक पुगेको छु । बजारमात्र होइन दुर्गम चेपाङ बस्ति पनि हेरेको छु । आदिबासी जनजाति चेपाङका अबस्था बिजोग लाग्दो छ । चितवन जस्तो विकासले धपक्कै बोलेको ठाउँमा हाइवे छोडेर आधा घन्टा गाडीमा गुडे पछि पुगिने शक्तिखोरमै भएका चेपाङका घर र जीवनले चटक्क दुखाउँछ । बालबालिकाका अबस्थाले झन रुवाउँछ । कहिल्यै नकोरेको कपाल । कहिल्यै नधोएका चरचरी फुटेका हातखुट्टा । धेरै चोटी च्यातिएर फेरी सिउँदा सिउँदा फेरि च्यातिएको पुरानो घाँघर । अबस्था एकका होइनन् धेरैका उस्तै थिए । शक्तिखोरमा पुगेका धेरै एनजिओ आएनजिओले दुई पाइलामा पुग्ने ठाउँमा भएका तिनका अबस्था देखेन वा देख्न चाहेन ।
शक्तिखोर बजारमै हाइस्कुल छ । त्यहाँ चेपाङका छोराछोरीका लागि स्कुलको व्यवस्था छ । दुई दर्जन जति मात्रै बालबच्चा राखेर पढाउने कोटा छ । त्यो भन्दा बढि स्कुलले राख्न सक्दैन । त्यो धेरै बर्ष देखिको थिति हो । केही आर्थिक सहयोग भए हामी बिद्यार्थी बढाएर राख्न सक्थ्यौ । स्कुलले म पुग्दा भनेको सम्झन्छु । पत्रकारका अप्ठ्यारा भनेकै त्यही हो आफै केही गर्न सक्दैन । भएको प्रकाशन, प्रशारण गर्र्ने गराउनेमात्रै हो ।
कोरियामा छुसकका समयमा चितवन समाजले असाहय बालबालिकाका लागि कन्सर्ट भने पछि त्यतै जान मनलाग्यो । आयोजक खर्च कटाएर कुनै चेपाङका छोराछोरीलाई सहयोग गरे धेरै हुन्थ्यो । यस्तै लाग्यो । त्यही कार्यक्रम हेरेँ ।
छुसकको पहिलो दिन । त्यही भएर होला कार्यक्रममा धेरै मान्छे थिएनन् । चितवन सम्पर्क समितिले गरेको यो कार्यक्रममा नाफा भो कि घाटा भो ? चितवनका बालबालिकाले सहयोग पाउँछन् कि पाउँदैनन् होला ? थाहा भएन । कार्यक्रममै गायक राजु लामाले पचास हजार दिने कुरा गरे । सबैले तालि बजाए । अरुले पनि सहयोगका कुरा गरे । राम्रो कामका लागि भनियो ।
कति पैसा कलाकारलाई दिइयोहोला ? कति सोजुपानीमा सकिएहोलान् ? अतिथी सत्कारमा खर्च कति भो ? हल खर्च, टिकट बेच्नेलाई कमिसन, भैपरी खर्च कटाएर आयोजकले कति वन बचाए होलान् । जान्ने खुलदुली भैरह्यो । बहीखाता सबै नसुनाए पनि मोटामोटी त भने हुने नी ।
एक हप्तामा भन्लान् । भनेनन् । बिदाको बेलामा खाएको सोजुको ह्याङ बाँकी नै होला । भन्लान् नी बिस्तारै । यस्तै लाग्यो । दोस्रो हप्ता तेस्रो हप्ता हुँदै पुरै महिना बित्यो । साथीहरु पैसा गन्दै पो छन् कि भनौ भने नेपोथ्यवाला भन्दा अरुलाई त्यत्रो टाइम नलाग्नु पर्ने ?
संसारमा कन्सर्ट गर्ने पेसा नै पनि छ । नाफाका लागि कार्यक्रम गरिन्छ । यस्ता आयोजकले हामीले नाफा गरेको धन सामाजिक काम गर्छौ भन्दैनन् । जान मन लागेकाहरु जान्छन् । पैसा खर्चिन्छन् । सकियो । सामाजिक सेवाका लागि भनेर गरिने कार्यक्रमहरुका कुरा अलि फरक छन् । टिकट महंगा नै भए पनि धेरै मान्छे जान्छन् । नगए पनि टिकट किन्छन् । यो टिकट किन्ने सबैले थोरै भए पनि सामाजिक काममा सहयोग गरेका ठान्छन् । आयोजकले कार्यक्रम सके पछि सबै कुराको हिसाब किताब धेरैले थाहा पाउने गरि प्रकाशन, प्रसारण गर्छन् । यसो गर्दा हरेक टिकट किन्नेलाई के गर्ब हुन्छ भने मैले पनि समाजका लागि केही गर्न सकेँ ।
अहिले दक्षिण कारियामा धेरै संघसंगठन छन् । तिनले कहिले चिठ्ठा कहिले फिल्म कहिले कन्सर्ट गरेका गरेकै छन् । आयोजकहरुले सामाजिक काम गर्छु भनेका भनेकै छन् । साँच्चै चाही कतिले गरेका छन् ? छन् भने कहाँ कति कति गरेका छन् । सबैलाई सुनाइ दिए भो । देखाइ दिए भो । सामाजिक सञ्जाल छन् । छुसकका कन्सर्टका विज्ञापन एक महिना हुँदा पनि नहटाउने एक से एक अनलाईन न्युज पोर्टल छन् । अरु बेला घन कुटेर धन कमाए पनि आइतबारे साप्ताहिक बिदामा पत्रकार भै टोपल्ने हामी पनि छौ । तंपाईका इन्फरमेसन मिलाएर चिया पनि नखाइकनै समाचार बनाउँला । स्वच्छ पारदर्शी संघसंंस्था बनाऔ । अरुलाई यस्तो भएन उस्तो भएन धेरै भनियो आफै पनि उदाहरण भएर देखाऔ ।
होइन भने दिनको १६ घन्टा एलसिमी गरे पछि महिनाको दुई लाख रुपैया झर्छ । त्यसबाट जाबो नेपाली २५ सय रुपैया जति पर्ने एउटा टिकटका लागि यत्रो लेख । लाग्न सक्छ । तर गर्छु भनेर नगर्नेहरुलाई किन चार घन्टा आफ्नो सासै जाला जसरी पाल्ली पाल्ली गरेको पैसा दिने ?
