आफ्नो भाषा किन सिक्नुपर्छ?

(१) भाषाको जिनेटिक सम्बन्ध हुन्छ,
~ भाषा भनेको ध्वनिहरुको सिस्टम्याटिक उच्चारण हो। भाषा र मानिसको सम्बन्ध लाखौँ वर्षको छ। ध्वनिहरुको उच्चारण अनुसार शारीरमा अवयवहरुको निर्माण हुन्छ। तपाईंको पुर्खाहरुले जुन ध्वनिको हजारौँ वर्ष उच्चारण गरे, तपाईंको शरीरपनि त्यही ध्वनिहरुको लागि तयार भएको हुन्छ। जस्तो हजारौँ वर्ष बिरालोले म्याऊँ गरेको कारण, बिरालोको बच्चा जन्मिदै म्याऊँ गर्न तयार हुन्छ। हजारौँ वर्ष हाम्रो पुर्खाले याक्थुङ भाषा बोल्ने गरेको हुनाले हाम्रो शरीरपनि त्यहि भाषाको लागि तयार थियो तर हामीलाई जबर्जस्ति अर्को भाषा सिकाइयो। त्यो गलत भयो।

(२) ज्ञानप्रणालीको क्रमभंग हुन नदिन,
~ भाषाभित्र हजारौँ वर्षदेखिको ज्ञान संग्रहित हुन्छ। भाषाको माध्यमबाट एक पुस्ताले गरेको खोज, अनुसन्धान, अनुभव, संस्कार, परम्परा अर्को पुस्तालाई ट्रान्सफर गरिन्छ। अघिल्लो पुस्ताले हासिल गरेको ज्ञानलाई आधार बनाएर नयाँ पुस्ताले थप खोज, अनुसन्धान गर्ने हो। तर जब आफ्नो पुर्खाहरुले बोल्दै गरेको भाषा पुर्णरुपले छोडेर अर्को भाषा बोल्न थालिन्छ, चिन्तनप्रणालीमा नै ब्रेक लाग्छ। लठेप्रो भइन्छ। मौलिक ज्ञान नष्ट हुन्छ। पुर्खाबाट अलग भइन्छ। रुखबाट भाँचिएको हाँगा जस्तो भइन्छ।

(३) आफ्नो स्वाभिमान बचाई राख्न,
~ आफ्नो भाषा त्यागेर अर्काको भाषा सिक्नु भनेको आफ्नो घर भत्काएर अर्काको घरमा गोठालो बस्नु जस्तो हो। भतुवा हुनु हो। यो एकदमै जटिल कुरा हो। अहिले पश्चिमाहरुले भाषाको प्रयोग गरेर दुनियाँलाई भतुवा बनाइरहेको छन्। हामी बौद्धिक अपांग भएका छौँ। हामी उनीहरुको कम्पनीमा काम गर्ने, घरको काम गर्ने दास जस्तो भएका छौँ। परनिर्भर भएका छौँ। आफ्नो छोडेर अरुको भाषासंस्कृति ग्रहण गरेको मान्छेमा कहिल्यै उच्च confidence level हुँदैन।

(४) सिर्जनशील क्षमता कायम राख्न,
~ हजारौँ बूकहरुको ठेली पढ्नु र घोक्नुले खास जीन्दगीको महत्त्व राख्दैन। तपाईंले केही नयाँ दिनु भयो कि भएन, त्यो ठूलो कुरा हो। सिर्जनशील विचारको लागि बेजोडको कल्पना शक्ति चाहिन्छ। आफ्नो भाषा छोड्नेहरुको कल्पना शक्ति कमजोर हुन्छ। कुनै पनि विषयमा प्रष्ट भइदैन। दिग्भ्रमित भइन्छ। अर्काको भाषामा अध्ययन गर्नु भनेको व्यर्थ उर्जाको खपत गर्नु हो। समय बर्बाद गर्नु हो। जतिसुकै अर्काको भाषा पढेपनि विज्ञता हासिल गरेपनि त्यो भाषामा कहिल्यै कल्पना गर्न सकिदैन। सपना देखिदैन।

लेखक किरात याक्थुङ चुम्लुङ कोरिया छल्लादो शाखाका अध्यक्ष हुनुहुन्छ।