गाेकुल थाेकर

नुवाकोटमा भैरवी जात्राको स्थान महत्वपूर्ण छ । यो जात्रा चैत्र शुक्ल चतुदर्शीका दिनदेखि सुरु हुन्छ । जात्राका क्रममा चैत्र शुक्ल पूर्णिमाको दिन भैरवी देवीलाई खटमा राखी शहर परिक्रमा गराइन्छ । साततले दरबारमा धमिनीको सिन्दुर जात्रा गरिन्छ । यस्तै देवीको खटलाई धामी धमिनीसहित देवीघाट लगिन्छ । प्रतिपदाको दिन भोगबली गरिन्छ । भोलीपल्ट चैत्रकृष्ण द्वित्तीयाको दिन देवीको खट र धामी धमिनीलाई देवीथानमा ल्याई सिन्दुर जात्रा गरी तलेजुमा लगिन्छ । अष्टमीको दिन लिंगो ढालेपछि जात्रा सकिन्छ । यस जात्राको राजकीय महत्वलाई स्पष्ट पार्ने केही ऐतिहासिक पत्रहरु शंकरमान राजवंशीले पुरातत्व विभागको मुखपत्र ‘प्राचीन नेपाल’फुर्सदमा

“लिच्छविकालिन अभिलेखहरुमा गैरसंस्कृत शब्दहरुबाट उल्लेख गरिएका कैयौ नामहरु छन, यस्ता गैरसंस्कृत शव्दहरु भनेका किरात भाषाका शब्दहरु हुन” । ( शाह ऋषिकेश, एन्सीएन्ट एण्ड मेडिभियल नेपाल, न्यु देल्लि, अजय कुमार जैन, ई.१९९२ पृ.८)  शाहका मतमा सहमती राख्ने अधिकांश विद्धानहरुका अलवा केही विमति राख्ने विद्धानहरु पनि पाइन्छन् । केही विद्धानहरुले लिच्छविकाल भन्दा पहिलेका नेपालको इतिहासलाई पुराणहरुमा आधारित कपोलकल्पित दन्तेकथाका रुपमा लिएको पनि पाइन्छ । यस लेखमा शाहकै मतलाई थप पुष्टि गरिने प्रयास गरिएको छ । काठमाण्डौ स्थित नक्सालको प्राचिन नाम जोन्जोन्दिङ रहेको तथ्य पुष्टि हुन आएको छ । अंशुवर्माको नक्साल गहिरीधारामा रहेकोफुर्सदमा